इलन मस्कको नयाँ योजना: आँखा नदेख्नेहरूलाई देख्न सक्ने बनाउने यन्त्र विकास हुँदै
रुपन्देही — उद्यमी इलन मस्कले नेतृत्व गरेको न्युरोटेक्नोलोजी कम्पनी न्युरालिंकले दृष्टिविहीन व्यक्तिहरूलाई पुनः दृष्टि दिन सक्ने उपकरण विकास गरिरहेको छ। ‘ब्लाइन्डसाइट’ नाम दिइएको यो परियोजना अहिले सम्मकै सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण र महत्वाकांक्षी पहल मानिएको छ।
मस्कले भर्खरै अमेरिकाको विन्सकन्सिनमा आयोजित एक कार्यक्रममा उक्त योजनाको जानकारी दिँदै उपकरणको विकास अन्तिम चरणमा पुगेको बताएका छन्। उनले भनेका छन्, "यदि सबै योजना अनुसार अगाडि बढ्यो भने, यो यन्त्रले जन्मजात रूपमा आँखा नदेख्नेहरूलाई पनि हेर्न सक्ने क्षमता प्रदान गर्नेछ।"
ब्लाइन्डसाइट उपकरणले आँखा वा दृष्टि नसाको क्षतिलाई बेवास्ता गर्दै सिधै मस्तिष्कको भिजुअल कोर्टेक्समा हजारौँ माइक्रो-इलेक्ट्रोडहरू भएको चिप प्रत्यारोपण गर्ने प्रविधि अपनाउनेछ। चिपले बाहिरी क्यामेराबाट दृश्यको जानकारी लिएर मस्तिष्कमा पठाउने कार्य गर्दछ।
FDA बाट 'ब्रेकथ्रु डिभाइस' मान्यता यो उपकरणलाई अमेरिकी Food and Drug Administration (FDA) ले 'ब्रेकथ्रु डिभाइस'को मान्यता दिइसकेको छ। कम्पनीले २०२५ को अन्त्यसम्म मानवमा परीक्षण सुरु गर्ने तयारी गरिरहेको छ।
मस्कका अनुसार प्रारम्भिक परीक्षणमा कम रिजोलुसनका दृश्यहरू देख्न सकिनेछ— “निन्टेन्डो जस्ता ग्राफिक्सबाट सुरुआत हुनेछ,” उनले भने। तर यदि प्रयोग सफल भयो भने दृष्टिविहीन व्यक्तिहरू पनि पुनः संसार हेर्न सक्नेछन्।
अन्य सफलतापूर्वक परीक्षण न्युरालिंकले यसअघि ब्रेन-कम्प्युटर इन्टरफेस प्रविधिमा महत्वपूर्ण प्रगति गरिसकेको छ। टेलेप्याथी नामक चिपमार्फत काँधभन्दा तल पक्षघात भएका एक व्यक्तिले कम्प्युटर चलाउने, भिडियो गेम खेल्ने र इन्टरनेट प्रयोग गर्ने क्षमता प्राप्त गरेका थिए।
त्यस्तै, पार्किन्सन रोग पीडितका लागि विकास गरिएको ‘डिप ब्रेन स्टिमुलेसन (DBS)’ यन्त्रले पनि सकारात्मक परिणाम दिएको छ।
वैज्ञानिकहरूबीच चिन्ता यद्यपि, केही विज्ञहरूले ब्लाइन्डसाइट परियोजनाप्रति शंका व्यक्त गरेका छन्। वाशिङ्टन विश्वविद्यालयकी न्युरोसाइकोलोजी प्राध्यापक आयोन फाइनले दाबी गरिन्, “मस्तिष्कमा छविहरू उत्पन्न गर्ने जैविक प्रक्रिया अत्यन्त जटिल छ। वैज्ञानिकहरूले अझैसम्म त्यसको स्पष्ट न्युरल कोड पत्ता लगाउन सकेका छैनन्।”
उनका अनुसार यस्ता प्रविधिहरूले झुटो आशा दिने सम्भावना पनि रहन्छ, खासगरी दृष्टिविहीन समुदायलाई।
निष्कर्ष न्युरालिंकको 'ब्लाइन्डसाइट' परियोजना अझै प्रारम्भिक चरणमै भए पनि यसले भविष्यमा दृष्टिविहीन व्यक्तिहरूका लागि जीवन परिवर्तन गर्ने सम्भावना बोकेको छ। मानवता र प्रविधिको सङ्गममा उभिएको यो प्रयास सफल हुने हो भने, यो चिकित्सा प्रविधिको क्षेत्रमा एक क्रान्तिकारी उपलब्धि बन्न सक्छ।
