क्यानडामा ठूलो भूकम्पको खतरा : वैज्ञानिकहरूले टिन्टिना फाल्टलाई बताए सम्भावित स्रोत
काठमाडौँ – वैज्ञानिकहरूले क्यानडाको युकोन क्षेत्रमा एक शक्तिशाली भूकम्प आउन सक्ने चेतावनी दिएका छन्। उनीहरूले टिन्टिना फाल्ट (Tintina Fault) नामक भूगर्भीय संरचना निकै लामो समयदेखि दबाब बटुलिरहेको र त्यसले ७.५ म्याग्निच्युडको शक्तिशाली भूकम्प ल्याउन सक्ने बताएका छन्।
यो फाल्ट युकोनबाट सुरु भएर अलास्का हुँदै ब्रिटिश कोलम्बिया पार गरेर करिब १,००० किलोमिटर फैलिएको भूगर्भीय चिरा हो। वैज्ञानिकहरूको अनुसार यो भूभाग विगत १२,००० वर्षदेखि शान्त देखिए पनि ऐतिहासिक रूपमा यसले धेरैपटक ठूलो कम्पन निम्त्याइसकेको छ।
किन खतरनाक ? टिन्टिना फाल्टमा हाल ६ मिटरको भूगर्भीय चाप जम्मा भइसकेको वैज्ञानिकहरूको अनुसन्धानले देखाएको छ। गत २६ लाख वर्षमा यसको दुई भाग १,००० मिटर सरेका छन् भने पछिल्लो १.३६ लाख वर्षमा मात्रै ७५ मिटर सरेका छन्। वर्षेनी सर्दै जाने यो फाल्ट अहिले विस्फोटको अवस्थामा पुगेको अनुसन्धानकर्ता थेरोन फिनले बताए।
प्रविधिबाट पुष्टि गरिएको खतरा वैज्ञानिकहरूले उपग्रह इमेजिङ र लिडर प्रविधिको प्रयोग गर्दै भूकम्पका पुराना संकेतहरू अवलोकन गरेका छन्। जमिनको सतहमा देखिएको उच्च भाग तथा हिमनदीमा देखिएका चिराहरू भूकम्पका पुराना लक्षण भएको पुष्टि भएको छ।
डसन शहर जस्ता बस्तीमा असरको सम्भावना युकोन क्षेत्रको डसन शहरमा झन्डै १,६०० मानिस बसोबास गर्छन्। त्यहाँको भौगोलिक बनावट, खानी क्षेत्र र पहाडी भूभागमा यस्तो भूकम्पले ठूलो असर पार्न सक्ने अनुमान गरिएको छ। यद्यपि, उक्त क्षेत्र भूकम्पका लागि पहिलेदेखि नै चिनिएको भएकाले जोखिम पूर्ण रूपमा अनपेक्षित भने छैन।
‘कहिले हुन्छ’ भन्न सकिँदैन वैज्ञानिकहरूका अनुसार यस्ता भूगर्भीय चाप कहिले विस्फोट हुन्छ भन्ने कुरा पूर्वानुमान गर्न गाह्रो हुन्छ। यसका लागि थप अध्ययन आवश्यक भएको भन्दै, फिन र उनकी टोलीले फाल्ट क्षेत्रमा प्वाल खनेर गहिरो अध्ययन गर्नुपर्ने बताएका छन्।
निष्कर्ष : यद्यपि तत्कालै ठूलो क्षतिको सम्भावना देखिँदैन, वैज्ञानिकहरूले क्यानडाको टिन्टिना फाल्ट क्षेत्रमा भूकम्प आउने सम्भावनालाई गम्भीरतापूर्वक लिनुपर्ने र आवश्यक सतर्कता अपनाउनुपर्ने सल्लाह दिएका छन्।
