अमेरिकाले भारतमाथि थप २५ प्रतिशत कर लगायो, रुससँगको तेल व्यापारलाई लिएर विवाद
काठमाडौं - अमेरिकाले भारतबाट आयात हुने वस्तुहरूमाथि थप २५ प्रतिशत भन्सार शुल्क लगाउने निर्णय गरेको छ। यो कदमले भारत र अमेरिकाबीचको व्यापारिक सम्बन्धमा तनाव बढाएको छ। नयाँ शुल्कले भारतबाट अमेरिका निर्यात हुने वस्तुहरूमा कुल कर ५० प्रतिशत पुगेको छ, जसले भारतीय सामानहरू अमेरिकी बजारमा महँगो हुने चिन्ता व्यक्त गरिएको छ।
रुससँगको तेल व्यापारमाथि अमेरिकी आपत्ति
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले यो कर वृद्धि भारतले रुसबाट तेल आयात गरेको कारणले गरिएको बताएका छन्। ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमार्फत भारतले रुसबाट तेल र सैन्य उपकरण खरिद गरेर युक्रेन युद्धलाई सहयोग गरिरहेको आरोप लगाएका छन्। उनले भारतमाथि थप "जरिवाना" समेत लगाउने संकेत गरेका छन्, जुन अगस्त २७, २०२५ देखि लागू हुनेछ।
भारतको विदेश मन्त्रालयले अमेरिकाको यो कदमलाई "अनुचित र अन्यायपूर्ण" भन्दै आलोचना गरेको छ। मन्त्रालयका अनुसार, भारतको रुससँगको तेल व्यापार बजारको माग र १.४ अर्ब जनताको ऊर्जा सुरक्षालाई ध्यानमा राखेर गरिएको हो। भारतले रुसबाट सन् २०२२ मा युक्रेन युद्ध सुरु भएपछि तेल आयातलाई तीव्र बनाएको थियो, जसले रुसलाई भारतको प्रमुख तेल आपूर्तिकर्ता बनाएको छ।
भारतीय नेताहरूको प्रतिक्रिया
भारतीय सांसद शशि थरूरले अमेरिकाको निर्णयप्रति कडा आपत्ति जनाएका छन्। समाचार संस्था एएनआईसँग कुरा गर्दै उनले भने, "यो निर्णयले हाम्रा वस्तुहरू अमेरिकी बजारमा महँगो बनाउनेछ, जसले हाम्रो निर्यातलाई ठूलो असर पार्नेछ।" थरूरले अमेरिकाले रुसबाट यूरेनियम, प्यालेडियम, र अन्य सामग्री आयात गरिरहेको भन्दै अमेरिकी नीतिमा दोहोरो मापदण्ड रहेको आरोप लगाए।
आर्थिक प्रभाव
भारत र अमेरिकाबीचको द्विपक्षीय व्यापार सन् २०२४ मा १३१.८ अर्ब डलर पुगेको थियो, जसमध्ये भारतको निर्यात ८६.५ अर्ब डलर र आयात ४५.३ अर्ब डलर थियो। यो कर वृद्धिले भारतको औषधि, टेलिकम उपकरण, र गहना जस्ता प्रमुख निर्यात वस्तुहरूलाई असर गर्नेछ। यद्यपि, औषधि र सेमिकन्डक्टर जस्ता क्षेत्रहरूमा छुट प्रदान गरिएको छ।
विश्लेषकहरूले यो करले भारतको निर्यातमा ६४ अर्ब डलरसम्मको नोक्सानी हुन सक्ने अनुमान गरेका छन्। भारतीय रिजर्भ बैंकका गभर्नर सञ्जय मल्होत्राले भने यो करको प्रभाव न्यून हुने र भारतको अर्थतन्त्रमा ०.२ देखि ०.३ प्रतिशतमात्र जीडीपी नोक्सानी हुने दाबी गरेका छन्।
भारतको रणनीति
भारतले रुसबाट तेल आयात बन्द गर्ने कुनै योजना नरहेको स्पष्ट पारेको छ। तेल मन्त्री हरदीप सिंह पुरीले रुसबाट आयातले विश्व बजारमा तेलको मूल्य स्थिर राख्न सहयोग गरेको तर्क गरेका छन्। भारतले आफ्नो ऊर्जा रणनीतिलाई विविधीकरण गर्दै अन्य देशहरूबाट पनि तेल आयात गरिरहेको छ।
यो व्यापारिक तनावले भारत र अमेरिकाबीचको कूटनीतिक सम्बन्धमा पनि असर पार्ने देखिएको छ। भारतले व्यापार वार्तालाई निरन्तरता दिँदै आफ्नो राष्ट्रिय हितको रक्षा गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ।
