भैरहवाको ब्यांक रोड: व्यापार, संस्कृति र इतिहासको जीवन्त कथा
भैरहवा ।
लुम्बिनी प्रदेशको दक्षिणी समथर भूभागमा अवस्थित भैरहवा (सिद्धार्थनगर) को ब्यांक रोड यस सहरको आर्थिक र सांस्कृतिक धमनी हो। नारायणपथ सडक र सीमा राजमार्गसँगै त्रिकोणात्मक बजारको दक्षिणी किनारमा रहेको यो सडकले भैरहवाको पहिचानलाई नयाँ उचाइ दिएको छ। भारतको सुनौली सीमाबाट मात्र तीन किलोमिटर टाढा रहेको यो क्षेत्र व्यापारिक र सांस्कृतिक गतिविधिको केन्द्रबिन्दु बनेको छ। नजिकैको लुम्बिनी, भगवान बुद्धको जन्मस्थल, र गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले ब्यांक रोडलाई पर्यटन र व्यापारको गन्तव्य बनाएको छ।
व्यापारिक चहलपहल र सीमापारको महत्व
ब्यांक रोड भैरहवाको ठूलो बजारको मुटु हो, जहाँ दैनिक उपभोग्य वस्तुदेखि आयातित सामानसम्म पाइन्छ। सडकको दुवैतर्फ पसलहरूको लहर छ, जसले कपडा, इलेक्ट्रोनिक्स, गहना र खाद्य सामग्री बिक्री गर्छ। भारतीय र नेपाली ग्राहकको भीडले यहाँको बजार सधैं गुल्जार रहन्छ। स्थानीय व्यापारी रमेश चौधरी भन्छन्, “ब्यांक रोडमा व्यापारको गति कहिल्यै रोकिंदैन। यहाँ दैनिक हजारौं मानिस किनमेल र व्यापारिक सम्झौताका लागि आउँछन्।”
भारतसँगको खुला सीमाले यो सडकलाई अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको केन्द्र बनाएको छ। गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र प्रस्तावित विशेष आर्थिक क्षेत्र (एसईजेड) ले भैरहवालाई क्षेत्रीय व्यापारको हब बनाउने सम्भावना बढाएको छ। ब्यांक रोडमा रहेका होटलहरू—जस्तै होटल एवरेस्ट, होटल शम्भाला र होटल पौवा—ले नेपाली, भारतीय, चिनियाँ र कन्टिनेन्टल परिकारसहित आधुनिक सुविधा प्रदान गर्छन्। बिहीबार र आइतबार लाग्ने हाट बजारमा पाल्पाली हस्तकला, डोकिया बास्केट र स्थानीय उत्पादनले पर्यटक र स्थानीयको ध्यान खिच्छ।
“होटल र रेस्टुरेन्ट व्यवसाय फस्टाउँदै छ। लुम्बिनी आउने पर्यटकले ब्यांक रोडलाई आधार बनाउँछन्,” होटल व्यवसायी सुनिता थापा बताउँछिन्। हाल यहाँ ४० भन्दा बढी पर्यटकीय स्तरका होटल सञ्चालित छन्, जसले रोजगारी र आर्थिक समृद्धिलाई बढावा दिएको छ।
सांस्कृतिक विविधता र सामाजिक एकता
ब्यांक रोड केवल व्यापारिक केन्द्र मात्र होइन, यो सांस्कृतिक विविधताको रंगमञ्च पनि हो। भैरहवामा भोजपुरी, नेपाली र अंग्रेजी बोल्ने विभिन्न समुदायको बसोबास छ। हिन्दु, बौद्ध, इसाई र इस्लाम धर्मको सहअस्तित्वले यहाँको सामाजिक बनोटलाई जीवन्त बनाएको छ। सडकका किनारमा रहेका साना खाजा पसलहरूमा मोमो, थुक्पा, चटपटे र भारतीय प्रभावका मसालेदार परिकार पाइन्छ।
स्थानीय चाडपर्वले ब्यांक रोडलाई थप रंगीन बनाउँछ। लुम्बिनी नजिक भएकाले बुद्ध जयन्ती र बौद्ध तीर्थयात्रीको आगमनले यहाँको सांस्कृतिक महत्त्व झल्किन्छ। दशैं, तिहार र छठजस्ता हिन्दु पर्वहरूमा सडक सजावट र रौनकले भरिन्छ। रिक्सा र टाँगाको सवारीले ब्यांक रोडको दैनिक जीवन र स्थानीय संस्कृतिको झल्को दिन्छ। “यो सडक हाम्रो संस्कृति र परम्पराको ऐना हो। यहाँ हरेक समुदायको माया र सम्मान पाइन्छ,” स्थानीय बासिन्दा मोहमद अन्सारी भन्छन्।
ऐतिहासिक महत्व र पर्यटनको आकर्षण
भैरहवाको नाम सिद्धार्थनगर राखिएको छ, जुन भगवान बुद्धको बाल्यकालको नामसँग जोडिएको छ। ब्यांक रोड प्राचीन व्यापारिक मार्गको आधुनिक रूप हो, जुन लामो समयदेखि व्यापारी र तीर्थयात्रीको आवतजावतको केन्द्र रहँदै आएको छ। लुम्बिनी, मायादेवी मन्दिर र विश्व शान्ति स्तूपजस्ता युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्र २५ किलोमिटर टाढा छन्, जसले ब्यांक रोडलाई पर्यटकको आधार शिविर बनाएको छ।
ब्यांक रोडबाट नजिकैका देवदहका पुरातात्विक स्थल र २४० भन्दा बढी प्रजातिका चराचुरुंगी अवलोकन गर्न सकिने प्राकृतिक स्थलहरूले पर्यटकलाई आकर्षित गर्छ। अक्टोबरदेखि मार्चसम्मको मौसम यहाँ घुम्नका लागि उपयुक्त छ। “लुम्बिनी आउने पर्यटकले ब्यांक रोडमा खाना, बसाइ र किनमेलको मजा लिन्छन्। यो हाम्रो व्यवसायको सुनौलो अवसर हो,” होटल सञ्चालक रमेश यादव बताउँछन्।
चुनौती र सम्भावना
ब्यांक रोडको चहलपहलले सहरको जीवन्तता झल्काउँछ, तर ट्राफिक जाम र सीमा क्षेत्रका केही प्राविधिक समस्याले चुनौती खडा गर्छ। तैपनि, विमानस्थलको विस्तार र विशेष आर्थिक क्षेत्रको योजनाले स्थानीयलाई उत्साहित बनाएको छ। “हाम्रो सहर र ब्यांक रोडको भविष्य उज्ज्वल छ। यो क्षेत्रले व्यापार र पर्यटनको नयाँ आयाम थप्नेछ,” स्थानीय उद्यमी अनिता शर्मा भन्छिन्।
निष्कर्ष
ब्यांक रोड भैरहवाको आत्मा हो, जहाँ व्यापार, संस्कृति र इतिहास एकसाथ बुनिन्छन्। यो सडकले नेपालको सीमावर्ती क्षेत्रको समृद्धि र विविधताको कथा बोकेको छ। चाहे तीर्थयात्री होस् वा व्यापारी, ब्यांक रोडले सबैलाई आफ्नो रंग र रौनकले स्वागत गर्छ। हिमालको काखमा रहेको यो सडक भैरहवाको गर्व र गौरवको प्रतीक बनेको छ।
