बडादसैँ २०८२ सुरु, आज घरघरमा घटस्थापना
काठमाडौं, हिन्दुहरूको महान् पर्व बडादसैँ आज, असोज ६, २०८२ बाट विधिवत् रूपमा सुरु भएको छ। आश्विन शुक्ल प्रतिपदादेखि पूर्णिमासम्म १५ दिनसम्म धूमधामका साथ मनाइने यो पर्वको पहिलो दिन आज देशभरका घरघरमा घटस्थापना गरिएको छ। यो पर्वले नेपाली समाजमा सांस्कृतिक, धार्मिक, र पारिवारिक एकताको सन्देश बोकेको छ।
━ घटस्थापनाको महत्व र विधि
आज बिहान ०९:१३ बजेको शुभ साइतमा घरघरमा दियो, कलश, र गणेशको स्थापनासहित वैदिक विधिअनुसार शक्तिकी अधिष्ठात्री देवी दुर्गाको आह्वान गरी पूजा सुरु गरिएको छ। पूजा कोठा वा दसैँ घरमा गाईको गोबरले लिपपोत गरी नजिकको नदी वा चोखो स्थानबाट ल्याइएको बालुवा वा माटोमा जौ (यव) रोपेर जमरा राखिएको छ।
जमरा दुर्गा देवीको प्रिय वस्तु मानिन्छ र यो समृद्धिको प्रतीकका रूपमा विजयादशमीको दिन टीका प्रसादसँगै ग्रहण गरिन्छ। धर्मशास्त्रविद् प्रा. डा. देवमणि भट्टराईका अनुसार, शास्त्रीय विधिअनुसार जमरामा जौबाहेक अन्य अन्न रोप्ने चलन छैन, तर कुल परम्पराअनुसार कतिपयले अन्य अन्न पनि मिसाउने गरेका छन्। जमरालाई आयुर्वेदिक औषधिका रूपमा समेत प्रयोग गरिन्छ।
नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका अध्यक्ष प्रा. शम्भुप्रसाद ढकालले सूर्योदयकालमा प्रतिपदा तिथि परेकाले आजको दिनलाई घटस्थापनाका लागि उपयुक्त साइतको रूपमा निर्धारण गरिएको बताए। पूर्ण कलशको जलले अभिषेक गरी विजयादशमीका दिन दुर्गा देवीको प्रसाद ग्रहण गर्ने परम्परा छ।
━ नवरात्रको धार्मिक महत्व
बडादसैँको नवरात्रभर दुर्गा देवीका तीन रूप—महाकाली, महालक्ष्मी, र महासरस्वतीको विशेष पूजा आराधना गरिन्छ। महाकाली शक्तिको प्रतीक, महालक्ष्मी धनधान्य र ऐश्वर्यको प्रतीक, र महासरस्वती विद्या र बुद्धिको प्रतीक मानिन्छन्। नवरात्रको नौ दिनमा नौ दुर्गा—शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघण्टा, कुष्माण्डा, स्कन्दमाता, कात्यायनी, कालरात्री, महागौरी, र सिद्धिदात्रीको पूजा गरिन्छ।
यी नौ रूपहरूले चण्ड, मुण्ड, शुम्भ, निशुम्भ, र रक्तवीज जस्ता राक्षसहरूको वध गरेको कथालाई दुर्गा पक्षले स्मरण गराउँछ। धर्मशास्त्रविद् प्रा. डा. रामचन्द्र गौतमका अनुसार, दसैँ कुनै जात वा धर्म विशेषको पर्व नभई असत्यमाथि सत्य र आसुरी शक्तिमाथि दैवी शक्तिको विजयको प्रतीक हो।
━ नवरात्रका विशेष गतिविधिहरू
नवरात्रभर दुर्गा सप्तशती (चण्डी), श्रीमद्देवीभागवत, र अन्य देवी स्तोत्रको पाठ गरिन्छ। गुह्येश्वरी, मैतीदेवी, नक्साल भगवती, शोभा भगवती, नाला भगवती, र पलाञ्चोक भगवती जस्ता शक्तिपीठहरूमा भक्तजनको घुइँचो लाग्ने गर्छ। साथै, दुई वर्षमाथिका कन्याहरूलाई दुर्गाको प्रतीक मानेर पूजा गर्ने परम्परा पनि छ।
सातौं दिनमा फूलपाती भित्र्याइन्छ, भने महाअष्टमी र महानवमीमा बलि पूजा र विशेष आराधना गरिन्छ। हनुमानढोका दरबारको दसैँ घरमा पनि आज बिहान वैदिक विधिअनुसार घटस्थापना गरिएको छ। महानवमीका दिन यहाँ ५४ बोका र ५४ राँगासहित बलि चढाउने परम्परा छ।
━ विजयादशमी र कोजाग्रत पूर्णिमा
असोज १६, २०२५ मा विजयादशमीका दिन बिहान ०९:२३ बजे देवी विसर्जनको साइत छ, भने टीका प्रसाद ग्रहणका लागि बिहान ११:५३ बजेको साइत उत्तम रहेको समितिले जनाएको छ। विजयादशमीदेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म मान्यजनबाट टीका, जमरा, र आशीर्वाद ग्रहण गरिन्छ।
कोजाग्रत पूर्णिमाको दिन धनधान्यकी प्रतीक महालक्ष्मीको व्रत बसी रातमा जाग्राम रहेर धन र ऐश्वर्यको कामना गरिन्छ। यो दिन जमरा चोखो स्थानमा विसर्जन गरिन्छ।
━ सामाजिक र सांस्कृतिक महत्व
बडादसैँ पारिवारिक पुनर्मिलनको पर्वका रूपमा पनि प्रख्यात छ। रोजगारी, अध्ययन, वा अन्य कारणले घरबाहिर रहेका नेपालीहरू यो अवसरमा परिवारसँग भेटघाट गर्न घर फर्किन्छन्। शैक्षिक संस्थाहरूले पनि आजदेखि दसैँ बिदा दिने गरेका छन्।
यो पर्वले नेपाली समाजमा एकता, सांस्कृतिक धरोहर, र धार्मिक सहिष्णुतालाई प्रोत्साहन गर्छ। बडादसैँले सत्य र धर्मको विजयको सन्देश बोकेर सबै नेपालीलाई एकताबद्ध बनाउने विश्वास गरिन्छ।
